Obrzęk wymienia ma miejsce przede wszystkim w okresie okołoporodowym. Jest to stan, w którym dochodzi do znacznego powiększenia gruczołu mlekowego wskutek nagromadzenia się płynów w skórze i tkance podskórej. W uproszczeniu można wyróżnić obrzęk fizjologiczny, narastający od momentu porodu, a potem stopniowo w ciągu 2-3 tygodni ustępujący oraz obrzęk patologiczny przewlekły, trwający nawet 2-3 miesiące po wycieleniu.
Z obrzękiem wymienia, obejmującym wszystkie ćwiartki nie należy mylić obrzęku pojedynczej ćwiartki, który zazwyczaj towarzyszy przypadkowi ostrego zapalenia wymienia w danej ćwiartce. Wśród czynników predysponujących do obrzęku wymienia wyróżnia się: ciężkie porody, zatrzymanie łożyska, zapalenie macicy, jak również brak ruchu (sprzyja gromadzeniu płynów w wymieniu) oraz błędy żywieniowe (m.in. skarmianie dużej ilości ziarna zbóż, wysokie stężenie potasu i sodu w paszach przenawożonych gnojowicą, otłuszczenie cielnych jałowic).
Fizjologiczny obrzęk występujący w okresie okołoporodowym nie jest zwykle związany ze zmianami w wyglądzie siary lub mleka oraz z obecnością w nich bakterii. Niekiedy do siary przechodzą krwinki czerwone, co nadaje jej barwę różową. Po ucisku wymienia palcem powstaje wgłębienie. Wymię czasami bywa bolesne, ale nie zawsze. Obrzęki fizjologiczne ustępują często samoistnie, bez potrzeby leczenia. Następuje to w przeciągu 2 do 3 tygodni po wycieleniu.
Trzeba jednak pamiętać o regularnym i dokładnym zdajaniu mleka. Po każdym doju należy stosować masaż wymienia, szczególnie korzystne jest wcieranie maści, które mają działanie chłodzące oraz sprawiają, że skóra jest bardziej elastyczna i mniej bolesna. W niektórych przypadkach niezbędne jest podjęcie leczenia weterynaryjnego. Ma to miejsce przede wszystkim gdy: występuje obrzęk patologiczny (zmiany nie ustępują wcale lub w małym stopniu), kiedy przy znacznym obrzęku przed porodem z co najmniej jednego strzyka wycieka mleko oraz gdy ze względu na duży obrzęk (u starszych krów) istnieje ryzyko naderwania wiązadeł zawieszających gruczoł mlekowy.
Konsekwencją bowiem przedłużającego się i powtarzającego w kolejnych latach obrzęku może być uszkodzenie (rozciągnięcie) aparatu podwieszającego gruczoł mlekowy, i w związku z tym obwisłość wymienia. Stan ten utrudnia dojenie, podwyższa ryzyko zapaleń oraz zwiększa wrażliwość na urazy.
W dalszej kolejności, szczególnie u starszych krów może występować zerwanie wiązadeł zawieszających wymię. W takiej sytuacji gruczoł mlekowy prawie dotyka do podłoża. Taka deformacja utrudnia lub wręcz uniemożliwia dojenie ze względu na problemy z podwieszeniem aparatu udojowego. Jeżeli już dojdzie do zerwania wiązadeł, to nie istnieją niestety żadne skuteczne metody leczenia, a chore zwierzęta muszą być brakowane. Na rynku są dostępne specjalne szelki, które podtrzymują wymię i chronią wiązadła zawieszające przed nadmiernym obciążeniem – w przypadku silnego obrzęku.